اکتیو دایرکتوری چیست؟
اکتیو دایرکتوری (Active Directory)، سرویسی است مشتمل بر چند سرویس دیگر یعنی چندین سرویس تحت لوای سرویس اکتیو دایرکتوری کار می‌کنند: مثل یوزرهای تعریف شده در شبکه، دسترسی هایی که به این یوزرها داده می‌شود، فایل ها و پرینترهای به اشتراک گذاشته شده در شبکه. اکتیو دایرکتوری این سرویس ها را به صورت متمرکز ارایه می‌دهد که نتیجه آن ساماندهی و مدیریت آسان و دقیق این سرویس ها است. برای آشنایی با رول پرینت سرور در اکتیو دایرکتوری و نحوه نصب و راه اندازی آن در ویندوز سرور 2019 مقاله “پرینت سرور چیست؟” را مطالعه نمایید.
اکتیو دایرکتوری، سرویس دایرکتوری مایکروسافت است که روی ویندوز سرور اجرا می‌شود و به ادمین ها امکان مدیریت مجوزها و دسترسی به منابع شبکه را می‌دهد. وظیفه اکتیو دایرکتوری، مدیریت و سازماندهی تعداد زیاد کاربران در قالب زیرگروه ها و گروه های منطقی است. همچنین کنترل دسترسی به هر سطح را هم به عهده دارد.
ادمین ها با یک لاگین ساده می‌توانند از طریق شبکه، دیتا دایرکتوری را مدیریت و سازماندهی کنند، کاربران مجاز در شبکه از هر جایی به منابع شبکه دسترسی خواهند داشت. حتی مدیریت شبکه های پیچیده هم به راحتی با AD انجام می‌شود و امکان توسعه اکتیو دایرکتوری به همراه رشد سازمانی ممکن است.
دامین ها شامل کنترلرهایی است که یکی از آنها ویندوز سرور را اجرا می‌کند. هرگاه ادمین شبکه در این کنترلرها تغییری ایجاد کند توسط اکتیودایرکتوری همه کنترلرها آپدیت می‌شوند. ادمین شبکه می‌تواند مدیریت تک تک منابع شبکه را با اکتیو دایرکتوری انجام دهد و حتی وارد کامپیوتر کاربر شود.
ساختار active directory
اکتیو دایرکتوری با ارائه یک ساختار سلسله مراتبى، سازماندهى آسان Domain ها و منابع را فراهم مى‌کند. بدین ترتیب کاربران به راحتی می‌توانند منابع شبکه نظیر فایل ها و چاپگرها را پیدا کنند.
سرویس های دایرکتوری مثل ADDS یا Active Directory Domain Services شیوه ذخیره اطلاعات دایرکتوری و چگونگی دسترسی ادمین و کاربران شبکه به این اطلاعات را فراهم می‌کند. مثلا ADDS اطلاعات اکانت کاربران مانند نام و پسورد و شماره تلفن و غیره را ذخیره می‌کند و به دیگر کاربران مجاز در همان شبکه، اجازه دسترسی به این اطلاعات را می‌دهد. به این اطلاعات ذخیره شده، دایرکتوری گفته می‌شود.
دیتا به صورت آبجکت ذخیره می‌شود. آبجکت همان کاربر، گروه، برنامه و دستگاه (مثل پرینتر) است. آبجکت دو نوع است: یا منابع است مثل پرینتر و کامپیوتر یا قوانین امنیتی است مثل کاربران و گروه ها.
ساختار active directory شامل سه سطح است که هر یک از این سطوح می‌توانند ارتباطات و دسترسی های خاص داشته باشند:
- دامین ها: آبجکت هایی مانند کاربران و دستگاه ها که همگی از یک دیتابیس استفاده می‌کنند، در یک دامین گروه بندی می‌شوند. دامین گروهی از آبجکت هاست مانند کاربر و دستگاه که در یک دیتابیس اکتیو دایرکتوری قرار دارند. دامین ها دارای ساختار DNS – Domain Name System هستند.
- درخت ها: یک یا چند دامین می‌توانند در یک گروه قرار گیرند که درخت – Tree نامیده می‌شود. در درخت ارتباط امن بین دو دامین وجود دارد. ساختار درخت سلسله مراتبی است یعنی اگر دامین 1 با دامین 2 دارای ارتباط امن باشد، و دامین 2 با دامین 3 ارتباط امن داشته باشد، دامین 1 هم با دامین 3 ارتباط امن دارد.
- جنگل ها: چندین درخت در مجموعه ای به نام جنگل گروه بندی می‌شوند. جنگل شامل پیکربندی دامین، اطلاعات برنامه ها، طرح دایرکتوری و لیست تمام آبجکت ها است. طرح دایرکتوری یعنی کلاس و ویژگی هایی که آبجکت در جنگل دارد.
واحدهای OU یا Organizational Units، کاربران و گروه ها و دستگاه ها را سازماندهی می‌کنند: مثلا هر آبجکت یا کاربر در دامین باید یکتا باشد و امکان تعریف مجدد یوزرنیمی که موجود است وجود ندارد. برای مدیریت اکتیودایرکتوری می‌توان از نرم افزارهای مدیریت اکتیو دایرکتوری استفاده کرد. ولی توجه کنید که با کنترل دسترسی و احراز هویت هنگام لاگین شدن، امنیت اکتیو دایرکتوری تامین می‌شود.
سرویس های اکتیو دایرکتوری
ذخیره متمرکز دیتا و مدیریت ارتباطات بین کاربران و دامین ها را بر عهده دارد. همچنین احراز هویت هنگام لاگین و سرچ را انجام می‌دهد.
گواهینامه های امن را ایجاد و مدیریت می‌کند و به اشتراک می‌گذارد. گواهینامه از رمزگذاری استفاده می‌کند تا اطلاعات را روی اینترنت به صورت امن جابجا کند.
پشتیبانی از دایرکتوری ها و فراهم کردن امکان استفاده برنامه ها از پروتکل LDAP را بر عهده دارد. LDAP پروتکلی است که برای دسترسی و نگهداری سرویس های دایرکتوری روی شبکه استفاده می‌شود. LDAP آبجکت هایی مانند نام کاربری و پسورد را در سرویس های دایرکتوری (مثل اکتیو دایرکتوری) ذخیره می‌کنند و آن را روی شبکه به اشتراک می‌گذارد.
وظیفه آن بررسی دسترسی کاربر به برنامه ها است حتی روی چند شبکه. برای این کار از Single Sign On – SSO استفاده می‌کند. برای احراز هویت کاربر در چندین برنامه، SSO را در یک نشست فراهم می‌کند. یعنی چه؟ یعنی SSO فقط لازم دارد که کاربر یکبار لاگین کند نه اینکه برای هر سرویس، احراز هویت مختص آن انجام شود.
قانون کپی رایت را برای جلوگیری از استفاده غیرمجاز و توزیع محتوای دیجیتالی اجرا می‌کند. یعنی حقوق اطلاعات را کنترل و مدیریت می‌کند. چگونه؟ با رمزگذاری محتوا روی سرور با دسترسی محدود مانند اسناد ورد یا ایمیل.
مزایای اکتیو دایرکتوری
دامنه: کلیه اطلاعات کاربران مثل اسم، رمز، شماره تلفن، آدرس و غیره بطور متمرکز نگه داری می‌شوند و به همین دلیل قابلیت پشتیبانگیری و دسترسی سریع و مدیریت متمرکز را دارند.
گروهی: اطلاعات بطور پراکنده بر روی هر سیستم وجود دارد که علاوه بر امنیت بسیار ضعیف، قابلیت بکاپ گیری تا حد زیادی مشکل و شاید غیر قابل انجام می‌شود و قابلیت مدیریت متمرکز را ندارد.
دامنه: به دلیل متمرکز بودن اطلاعات و مدیریت می‌تواند تعداد بسیار زیادی آبجکت مختلف را در خود جا دهد و مدیریت کند.
گروهی: به دلیل پراکندگی اطلاعات توصیه می‌شود تعداد کاربران این نوع شبکه از 10 عدد بیشتر نشود چون قابل مدیریت نیست.
دامنه: می‌توان آبجکت جدیدی را تعریف کرد (به جز آنهایی که بصورت پیش فرض تعریف شدند) و از آنها تحت شبکه استفاده کرد.
گروهی: فقط از اشیای تعریف شده می‌توان استفاده کرد.
دامنه: به دلیل تمرکز اطلاعات و مدیریت، می‌توان به راحتی شبکه را در جهت هدف خاصی پیش برد. مثلاً در جهت ارتقای امنیت می‌توان شبکه را هر هفته به قابلیت امنیتی جدیدی تجهیز کرد.
گروهی: به دلیل عدم تمرکز اطلاعات، مدیریت در حد حفظ وضعیت انجام می‌شود. مدیریت در جهت رسیدن به اهداف خاص وجود ندارد.
دامنه: به دلیل هماهنگی با سیستم DNS به راحتی می‌توان در شبکه به سرویس های مختلف دسترسی پیدا کرد. بر اساس ترتیب اسمی به حالت شاخه‌ای می‌توان از بالا دستی ها، آدرس پایین دستی ها را گرفت.
گروهی: قابلیت دسترسی به دیگر آبجکت های شبکه بسیار ضعیف است مگر اینکه کاربر مقصد خود را با نام یا آدرس IP بشناسد چون سیستم شاخه ای وجود ندارد و هیچ سرویسی آدرس دیگر آبجکت های شبکه را نمی‌داند.
دامنه: می‌توان سطح فعالیت و دسترسی موجودیت های شبکه را در کل شبکه به صورت متمرکز تعریف کرد.
گروهی: حداکثر می‌توان دسترسی کاربر را در کامپیوتر خودش تعریف کرد. تحت شبکه این امکان وجود ندارد.
دامنه: می‌توان با اعمال سیاست‌های مختلف تحت شبکه، شبکه را در جهت هدف خاصی پیش برد.
گروهی: اعمال سیاست فقط در حد یک کامپیوتر تعریف می‌شود و نه تحت شبکه.
دامنه: اطلاعات بین سرورهای مختلف رد و بدل می شود لذا کلیه سرورها با آخرین تغییرات شبکه آشنا هستند و سرویس به روز ارائه می شود. مثلاً کاربر تازه وارد به محض ورود، توسط کلیه سرورها قابل شناسایی است لذا می‌تواند به محض ورود از کلیه سرویس ها استفاده کند.
گروهی: هیچ اطلاعاتی جابجا نمی‌شود زیرا اصولاً سروری وجود ندارد. به همین دلیل کاربر تازه وارد مجبور است برای درخواست هر سرویس از طرف مدیر شبکه به آن سرویس معرفی شود.
دامنه: قابلیت شناسایی هر آبجکتی در هر جایی از شبکه را دارد و می‌تواند با مدل ها و روش های مختلف احراز هویت کند (Security Protocols).
گروهی: هر کامپیوتر فقط قابلیت شناسایی موجودیتی را دارد که در همان کامپیوتر تعریف شده باشد.
دامنه: با ورود به دامنه، برخی مسائل امنیتی بطور پیش فرض اعمال می‌شوند و در ادامه مدیر می‌تواند امنیت شبکه را تا حد غیر قابل تصوری بالا ببرد.
گروهی: به دلیل نبود مدیریت و اطلاعات بطور متمرکز قابلیت امنیتی در حد ابتدایی و ضعیف و منحصر به هر کامپیوتر تعریف می‌شود (امنیت در حد کاربر خانگی).
دامنه: به دلیل اینکه Win 2003 Active Directory بر اساس LDAP ver3 و NSPI که استاندارد جهانی هستند نوشته شده، می تواند با اکتیودایرکتوری هایی که بر این اساس نوشته شده اند ارتباط برقرار کند. حتی اگر این اکتیودایرکتوری ها توسط شرکتی غیر از خود مایکروسافت نوشته شده باشد.
دامنه: اطلاعات بصورت رمز شده بین سرورها جابجا می شود لذا دارای امنیت بسیار مطلوبی است.
گروهی:اطلاعات بین سرورها جابجا نمی‌شود.